Şahabettin Süleyman’ın Tenkidat-ı Edebiyelerinde Hippolyte Taine Tesiri

Açıklama

19. Yüzyılın ikinci yarısıyla, 20. Yüzyılın ilk yarısında Hippolyte Taine’ in nazariyesi büyük bir tesir uyandırır. Auguste Comte’un meydana getirdiği bir sistem olan pozitivizmin edebiyata uygulamasını gerçekleştiren H. Taine, dünya edebiyatında olduğu kadar Türk edebiyatında da ilgi çeker.
Bu çalışmada, Şahabettin Süleyman’ın ‘Tenkidât – ı Edebiye’- leri ışığında H. Taine tesiri araştırılmıştır. Bilindiği gibi Şahabettin Süleyman, Fecr-i Âti döneminde, H. Taine’in nazariyesini, edebiyatla, estetikle, tenkitle ilgili düşüncelerini tamamıyla benimsemiş ve uygulamış bir isimdir.
Bilimsel verilerden hareket etme düşüncesi, edebî eserlerin, şahısların ve hatta devirlerin belli bir formülle açıklanabileceği görüşünün bizim edebiyatçılarımız (aynı zamanda onlar bizim ilk felsefecilerimizdir) arasında da sadece nazariyatta değil uygulamada da görüldüğünü ispat etmek amacıyla meydana getirilen bu çalışma, bazı araştırmacıların örneğin: “Pozitivizmin etkisinde kalan mütefekkirlerimizin verdikleri eserlerden anlaşıldığına göre, bunlar mensup oldukları pozitivizme hiçbir katkıda bulunamamışlardır. Yaptıkları iş nakilcilikten ileri gidememiştir. Pozitivizm sahasında hiçbir eser de yazamayan mütefekkirlerimiz, yaptıkları nakil oranında kendilerine bir öğünme payı ayırmışlardır” şeklindeki görüşlerini de değiştirecektir.